Marija Radinović, analitičarka u Medijskom centru SNP CG
U Evropi se danas obilježava 23. avgust – Evropski dan sjećanja na žrtve svih totalitarnih i autoritarnih režima u 20. vijeku. Deklaracijom Evropskog parlamenta od 23. septembra 2008. godine ovaj datum je proglašen Evropskim danom sjećanja na žrtve staljinizma i nacizma, a potvrđen je i Rezolucijom Evropskog parlamenta o evropskoj savjesti i totalitarizmu 2. aprila 2009. Izbor 23. avgusta je simboličan jer je tog datuma 1939. godine potpisan čuveni pakt Ribentrop-Molotov o nenapadanju između SSSR-a i nacističke Njemačke. Njime su iscrtane njemačka i sovjetska sfera uticaja i određene države koje će pripasti dvijema stranama, a čiji će stanovnici kasnije pretrpjeti do tada neviđena zvjerstva, mučenja i progone.
Podsjećamo da je Skupština Crne Gore usvojila Rezoluciju Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope iz 2006. o međunarodnoj osudi zločina totalitarnih komunističkih poredaka i Rezoluciju o uklanjanju nasljeđa bivših komunističkih totalitarnih sistema, ali dan sjećanja na ove žrtve ni do danas nije ustanovljen. Na taj način crnogorska vlast nije ispoštovala jasnu preporuku Evropskog parlamenta da, shodno istoriji i tradiciji naše države, osigura adekvatan način obilježavanja sjećanja na žrtve totalitarnih režima.
Takođe, crnogorska Skupština je još 1992. godine usvojila deklaraciju kojom se država obavezuje da rehabilituje golootočke žrtve i obešteti njihove porodice. Mnogo puta su nadležne institucije pozivane da doprinesu kreiranju sjećanja na žrtve represije socijalističkih i komunističkih režima u Jugoslaviji iz razloga što se značajan broj građana Crne Gore našao na udaru tadašnjih vlasti samo zato što su percipirani kao protivnici zvanične ideologije ili „neprijatelji“ vlasti. Kao rezultat toga, veliki broj građana naše države završio je na zloglasnom Golom otoku, gdje su brutalno mučeni i ubijani, te trpjeli krajnje nehuman, diskriminatorski i ponižavajući tretman.
Uprkos brojnim obećanjima Vlade da će se pozabaviti ovim pitanjem, to se ni do danas nije dogodilo. Kao i prema mnogim drugim pitanjima, aktuelna crnogorska vlast se i prema ovom odnosi bahato, arogantno i politički nezrelo, pokazujući nespremnost da se suoči sa bilo čime što za nju može biti kompromitujuće. Na taj način produžava se viktimizacija žrtava komunističkog totalitarnog režima i patnja njihovih porodica.
SNP CG koristi ovaj datum da pozove aktuelnu vlast da konačno skupi hrabrost i odnese se prema pomenutom pitanju sa odgovornošću i ozbiljnošću koje ono zahtijeva, te da svoj antifašizam pokaže na djelu, a ne praznim pričama kojima prikuplja političke poene. Istovremeno, izražavamo duboki pijetet prema golootočkim, ali i svim drugim žrtvama sa prostora bivše Jugoslavije, koji su životom platili isključivost i netoleranciju režima pod kojima su živjeli. Naši sugrađani su njihovi potomci i mi smo dužni da se prema njihovom gubitku i bolu odnesemo ljudski i časno. Zbog toga je važno uspostavljanje i adekvatno obilježavanje dana sjećanja na ove žrtve jer samo tako može doći do istinskog suočavanja sa prošlošću i izgradnje kulture sjećanja, koja će svima nama, cijelom društvu, pomoći da zacijelimo stare rane i osigurati da se slični užasi više nikada ne ponove.